Fidżi
Obszar: 18 376 km²
Ludność: 803,000 (1998); 931,741 (2008)
Stolica : Suwa (Suva)
Niepodległość 10 października 1970 r.
Ustrój: republika
Podział: 4 okręgi, 1 dependencja, (14 prowincji)
Etnicznie: Melanezyjczycy 53%, Azjaci 44%, biali 1%, inni 2% (1998)
Jez. urzędowe: angielski, fidżyjski
Religie: chrześcijanie 53 %(większość metodyści), hindusi 38%, muzułmanie 8%, inni 1%
Analfabetyzm: 8% ludności powyżej 15 lat
Przyrost naturalny: 1,3%
Dł. Życia: 70 lat (M: 67, K: 73 lat)
Gł. Miasta: Suwa, Lautoka , Nandi, Mba, Lambasa
Ludn. miejska: 41%
Ziemia: grunty orne 10%, plantacje 4%, użytki zielone 9%, lasy 65%,
pozostałe 12%
Zatrudnienie: 37% – rolnictwo, 15% – przemysł, 48% – usługi
PNB na 1mieszk.: 3 900 USD (2007)
Zadłużenie: 213 mln USD
Waluta: 1 dolar Fidżi = 100 centymów
Geografia
Fidżi jest położone na archipelagu, który na obszarze 3 mln km² posiada 332 wyspy. Znajdują na południowo-zachodnim Pacyfiku (Melanezja), 2000 km na północ od Nowej Zelandii. Od północy Fidżi sąsiaduje z Tuvalu oraz Wallis i Futuna, od wschodu z Tonga, natomiast od zachodu Vanuatu. Największymi wyspami Fidżi, stanowiącymi ok. 87% powierzchni kraju są Viti Levu (10 388 km²) oraz Vanua Levu (5 535 km²). Obie te wyspy są pochodzenia kontynentalnego. Mniejsze wyspy pochodzenia kontynentalno-wulkanicznego to Taveuni, Kandavu, Ngau, Koro, Ovalau, jak również grupa Lau. Pozostałe mniejsze wysepki zbudowane z koralowca bardzo często otoczone są rafami koralowymi.
Najwyższym szczytem Fidżi jest Góra Wiktorii zwana też Tomanivi ( 1 323 m n.p.m.) znajdująca się na Viti Levu. Ogólnie kraj ten charakteryzuje się nizinami lub łagodnymi, opadającymi ku morzu wniesieniami.
Klimat
Strefa klimatu równikowego, wilgotnego oraz wiatry pasatowe z południowego-wschodu sprawiają iż średnia roczna temperatura na Fidżi wynosi ok. 27°C. Najchłodniejszy jest lipiec – 24°C, natomiast najcieplejszym styczeń – 29°C. Główny czas opadów przypada na miesiące letnie (od listopada do marca). W tym okresie cyklony tropikalne nie należą do rzadkości.
Całoroczne rzeki występują tylko na największych wyspach. Najdłuższą rzeką na Fidżi jest Rewa – 130 km. Żyzność gleby zależy od genezy wyspy, wulkaniczne są urodzajne, odwrotnie przedstawia się sytuacja na wyspach koralowych. 65% powierzchni kraju zajmują lasy. Chroniąc przyrodę założono wiele rezerwatów, chociaż rodzima fauna jest bardzo uboga.
Społeczność Fidżi, w przeszłości melanezyjska, na skutek działalności XIX wiecznych kolonizatorów zmieniła strukturę etniczną tych terenów, osiedlając w tym miejscu robotników z Chin, a najwięcej z Indii. Obecnie Azjaci stanowią 44% ludności Fidżi. Społeczeństwo jest rozmieszczone bardzo nierównomiernie. Zaledwie 110 wysp z 332 jest zamieszkanych. Dodatkowo część z tych wysp zamieszkiwana jest tylko przez określony czas. Ponad 70% mieszkańców Fidżi zamieszkuje na największej wyspie, okupując głównie jej wybrzeża. Najczęściej emigrują do Kanady, Australii lub Nowej Zelandii hindusi. Prawo głosu od 21 roku życia.
Edukacja
Szkoły podstawowe na Fidżi są bezpłatne. Dalsza nauka jest dofinansowywana przez rząd. W stolicy funkcjonują Uniwersytet Południowego Pacyfiku, założony w 1968 roku i współfinansowany przez kraje Oceanii, a także Fidżyjski Instytut Techniki oraz Fidżyjska Szkoła Medyczna.
Gospodarka
Fidżi jest krajem rozwijającym się . Od roku 1982 turystyka jest najbardziej dochodowym sektorem gospodarki. W usługach pracuje 48% aktywnych zawodowo mieszkańców, wypracowując 61% PKB. W rolnictwie pracuje 37% zdolnych do pracy. Dostarczają oni Fidżi kolejne 22% Produktu Krajowego Brutto. Wśród upraw na plantacjach szczególnie popularne są rośliny eksportowe trzcina cukrowa, banany, kokosy. Znaczącą rolę odgrywa też uprawa przypraw, głównie imbiru, pieprzu i gałki muszkatołowej. Mieszkańcy Fidżi na własny użytek uprawiają kukurydzę, ryż, maniok, bataty, ananasy, a także rośliny strączkowe. Hodowla bydła, kóz jak i świń nie jest dobrze rozwinięta, ze względu na małą ilość użytków zielonych. Szczególnie dzięki Japonii, i jej inwestycją rybołówstwo na Fidżi odgrywa ważną rolę. Także poprzez sprzedaż praw do swych terenów połowowych.
Surowce mineralne wydobywane na Fidżi to złoto, srebro i miedź. Niestety brak innych surowców, w tym głównie energetycznych powoduje, iż kraj musi je importować. Mimo to 75% energii elektrycznej zapewnia mieszkańcom kraju elektrownia wodna na Viti Levu.
Z lasów pozyskuje się na eksport drzewo sandałowe i tekowe.
Przemysł zatrudnia 15% zdolnych zawodowo mieszkańców Fidżi, wytwarzając 17% PKB. Są to głównie drobne przedsiębiorstwa. Wśród najlepiej rozwijających się są przemysł spożywczy, chemiczny, odzieżowy, a także drzewny.
Głównymi partnerami handlowymi Fidżi są: Australia, Nowa Zelandia, USA, Japonia oraz Wielka Brytania. 35% wartości eksportu stanowi cukier, 24% odzież, 10% złoto, 8% ryby, 6% drewno, 1% imbir i olej kokosowy.
Transport
Fidżi posiada 3 440 km dróg, w tym 1 748 km miało w 2000 roku nie utwardzoną nawierzchnie. Jako jedno z niewielu państw Oceanii, ma także 597 km linii kolei wąskotorowej. Kolej służy przede wszystkim do obsługi plantacji trzciny cukrowej. Dogodne położenie kraju sprawia, iż znajduje się na skrzyżowaniu szlaków morskich oraz lotniczych pomiędzy Australią i Nową Zelandią a Ameryką Północną. Z tego względu Fidżi jest ważnym węzłem transportowym i telekomunikacyjnym. Wśród portów morskich największe znaczenie mają porty w Suwie, Lautoce na Viti Levu, a także porty Labasa oraz Savusavu na Vanua Levu, jak również Lwvuka na Ovalau. Spośród 28 lotnisk funkcjonujących w 2007 roku, największe to Nandi oraz Nausori na wyspie Viti Levu, Labasa i Mbua na wyspie Vanua Levu, a także Somosomo na wyspie Taveuni.
Turystyka
Najczęściej odwiedzanym miejscem na Fidżi jest stolica – Suwa. W niej znajduje się większość hoteli o wysokim standardzie, bardzo dobrze zaopatrzone sklepy, a także większość atrakcji turystycznych, spośród których należy wymienić Muzeum Narodowe posiadające ogromną kolekcje zbiorów etnograficznych, a także przyrodniczych. W stolicy znajduje się również ogród botaniczny pełen tropikalnej roślinności.
Inne nadmorskie ośrodki wypoczynkowe na Fidżi to: Signatoka, Douba, Nandi, Tauva, Rakiraki, Lautoka, Savusavu oraz Ovalau. Dla turystów szczególną atrakcją są wycieczki na plantacje trzciny cukrowej i kakao. Tańce zespołów artystycznych na rozżarzonych kamieniach również przyciągają ciekawskich turystów. Jeszcze kilka lat temu rocznie na Fidżi przybywało ok. 360 tys. turystów, głównie z Australii, Nowej Zelandii, Japonii oraz USA. W ostatnim czasie liczby te uległy znacznemu zmniejszeniu na skutek konfliktów wewnętrznych na Fidżi.
Religia
Większość mieszkańców tego kraju przyjęła Chrześcijaństwo 53%. Najwięcej jest metodystów – 37%, oraz katolików – 9%. Druga najliczniejsza grupa religijna to Hinduiści – 38%. Trzecią są muzułmanie – 8%.
Ogólnie używanym językiem jest mający wiele dialektów język fidżyjski – 51%. Drugim językiem rozumianym przez 43,5% mieszkańców Fidżi jest język hindi. Tylko 24,5% mieszkańców tego kraju zna angielski, który jest językiem urzędowym.
Historia
Pierwsi osadnicy przybyli na Fidżi ok. 3,5 tys. lat temu. Nazywa się ich „Ludźmi Lapita”. Najprawdopodobniej dostali się tu z Vanuatu lub Wysp Salomona. Pierwsi Biali zjawili się na tych terenach w 1643 roku. Wtedy to niderlandzki żeglarz Abel Janszoon Tasman odkrył wyspy należące obecnie do Fidżi. Następnym Europejczykiem, który tam zawitał był Brytyjczyk James Cook w 1774 roku. Odkrył on dodatkowo wyspę Turtle (najdalej wysunięta na południe). Kolonizacja rozpoczęła się na dobre w XIX wieku. W roku 1874 wyspy zostały przekazane Wielkiej Brytanii, która uczyniła z nich kolonię. W 1881 dołączyła do niej wyspę Rotuma.
Podczas II wojny światowej żołnierze z Fidżi walczyli w brytyjskich siłach zbrojnych, a w trakcie walk na Pacyfiku stanowiły ważną bazę zaopatrzeniową dla aliantów.
W roku 1970 Fidżi uzyskało niepodległość, jako członek Wspólnoty Narodów. W II połowie lat 80 tych XX wieku nasiliły się walki wewnętrzne pomiędzy autochtonami, a ludnością pochodzenia indyjskiego. Skutkiem tych walk stał się polityczny kryzys na Fidżi. W 1987 r. gen. Sitiveni Rabuka przejął władzę w kraju. Mianował dotychczasowego generalnego – gubernatora Ratu Sir Penaia Ganilau – prezydentem Fidżi. W tym czasie republika zerwała więzi z Wielką Brytanią. Została przez Brytyjczyków wykluczona ze Wspólnoty Narodów.
W 1990 roku wprowadzono nową konstytucję, która gwarantowała Melanezyjczykom dominację w życiu politycznym. Dwa lata później w wyborach na premiera został wybrany generał Rabuka z Politycznej Partii Fidżi. Reelekcja nastąpiła w 1994 roku.
Prezydent Ganilu zmarł w 1993 roku. Na jego miejsce ustanowiona w 1990 roku, Wielka Rada Wodzów wybrała Ratu Sir Kamisese Mara – wieloletniego premiera kraju.
W tym samym 1990 roku Fidżi uzyskała zwiększoną pomoc (gł. wojskową) od rządu Francji. Pięć lat później relacje pomiędzy Francją i Fidżi popsuły się, ze względu na rozpoczęcie przez Paryż prób nuklearnych na Pacyfiku w 1995 roku. W 1997 uchwalono nową konstytucje, bardziej równą. Wolne i pokojowe wybory odbyły się w 1999 roku. W maju 2000 roku odbył się cywilny zamach stanu. W sierpniu 2001 r. odbyły się wybory parlamentarne. Demokratycznie wybrany rząd z premierem Laisenia Qarase, wygrał też następne wybory w maju 2006. W grudniu tego samego roku Qarase został usunięty ze stanowiska, podczas wojskowego zamachu stanu. Dowódca zamachu, komandor Josaia Voreqe Bainimirama, wskazał siebie jako pełniącego obowiązki prezydenta. W styczniu 2007 Bainimirama został mianowany tymczasowym premierem Fidżi.
Ustrój
Fidżi to republika, z wybieranym przez Wielką Radą Wodzów (80 osób) na 5 – letnią kadencję prezydentem. Wybierany na 5 lat dwu-izbowy parlament stanowi władzę ustawodawczą. Senat składa się z 34 członków, mianowanych przez Wielką Radę Wodzów (wśród nich musi być 24 rdzennych Fidżyjczyków). Izba Reprezentantów wybierana jest w wyborach powszechnych. Rząd sprawuje władzę wykonawczą, ale jest odpowiedzialny przed Izbą Reprezentantów. Premiera mianuje Prezydent.
Bibliografia:
Przeglądowy Atlas Świata. Australazja, Antarktyka, pod red. Rajmunda Mydela i Jerzego Grocha, Kraków 1999.
W internecie:
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/fj.html
http://www.fiji.gov.fj/publish/history_culture.shtml
http://www.undp.org.fj/_resources/main/images/maps/fiji.gif